Stewarcja kameliowata (Stewartia pseudocamellia)

'
       W ogrodzie nie zawsze można mieć wszystko, co nam się podoba. Szczególnie dotyczy to roślin, bo do właściwej architektury można dochodzić latami – poprawiać, uzupełniać, a nawet całkowicie zmienić, by w końcu uzyskać upragniony efekt. Przy mnogości odmian ozdobnych ograniczeniem bywają powierzchnia ogrodu i warunki glebowe, choć czasem udaje się dokupić sąsiadujący grunt i powiększyć działkę, zaś poprawiając jakość ziemi, można zbliżyć się do wymagań różnych taksonów. Jednakże rośliny nie tolerujące mrozu trudno jest uprawiać w naszym klimacie przez wiele lat. Oczywiście, można je trzymać w donicach lub, te posadzone w ziemi, niezwykle starannie zabezpieczać na zimę. Pojawia się jednak pytanie - jak długo starczy nam sił i możliwości, by przenosić dwa razy w roku coraz cięższe pojemniki lub stawiać coraz większe zimowe „budowle ochronne”?

       Z pomocą przychodzą nam wtedy rośliny, które wyglądają jak te upragnione, z ciepłego klimatu, a równocześnie wystarczająco wytrzymałe, by poradzić sobie w ogrodzie bez wyczerpujących starań z naszej strony. Od zawsze moim marzeniem była kamelia – krzew o pięknych i niezwykle eleganckich kwiatach. Niestety, w naszym kraju nie da się jej uprawiać w gruncie, dlatego posadziłam roślinę stanowiącą wspaniałe zastępstwo; po łacinie nosi nawet nazwę „fałszywej kamelii”.

Stewarcja kameliowata (Stewartia pseudocamellia) to wolno rosnący krzew lub drzewo; roślina z rodziny herbatowatych (Theaceae), której kwiaty są identycznie zbudowane, jak u herbaty chińskiej (Camellia sinensis) i kamelii japońskiej (Camellia japonica), przynależących do tej samej rodziny. Naturalne rejony występowania tego gatunku to centralna i południowa Japonia oraz Korea. Występuje w wilgotnych, ciepłych oraz chłodnych lasach, gdzie może osiągać nawet 18m wysokości. W naszych warunkach klimatycznych Stewartia pseudocamellia nigdy nie dochodzi do takich rozmiarów – zazwyczaj rośnie w formie krzewu lub wielopiennego drzewa i osiąga około 4m wysokości. Młode rośliny wznoszą swe lekko zygzakowate gałęzie prosto w górę – mają wtedy pokrój piramidalny. Z czasem, w górnej części, pojawia się dużo gałęzi bocznych i krzew lub drzewko tworzy nieregularną, kopulastą koronę.
Eliptyczne liście mają do 12cm długości, żywo zieloną barwę i drobno ząbkowane krawędzie; na łodygach ułożone są skrętolegle. Rozwijające się listowie bardzo pięknie wygląda wiosną!

Potem, wraz z rozwojem liści, zaczynają się powiększać pojedyncze, kuliste pąki, wyrastające z kątów liściowych.

Od końca czerwca do sierpnia stewarcja rozwija białe, pięciopłatkowe kwiaty z widocznym wieńcem żółtych pręcików. Lekko miseczkowate kwiaty o średnicy 5-6cm są pozbawione zapachu. Do złudzenia przypominają kwiaty egzotycznej kamelii - stąd epitet gatunkowy stewarcji - pseudocamellia.

Po kwitnieniu powstaje pięcioklapowa, drewniejąca torebka, która brązowieje i otwiera się zimą. Brak jednak nasion, ponieważ w polskich warunkach nie dochodzi do ich zawiązania.

Jesienią liście Stewartia pseudocamellia bardzo ładnie się przebarwiają – najpierw przybierają kolor żółty, później pomarańczowy, a czasem różowo-czerwony. W naszym kraju, gdzie kolory wiosny i lata tak szybko przemijają, czyż można się oprzeć tak pięknej jesiennej ozdobie?

Potem liście opadają, ale krzew (lub niewysokie drzewo) jest dalej atrakcyjny dzięki interesującym łatom, tworzącym się na pniu i grubszych gałęziach. Niestety, nie jest to widoczne u młodych egzemplarzy, u których kora jest jeszcze gładka i szara. Na piękny zimowy akcent, jakimi są łuszczące się, kolorowe płaty, trzeba poczekać kilka lat.

Ten gatunek nie jest całkowicie odporny na mróz, szczególnie dotyczy to młodych roślin, u których mogą przemarzać zakończenia pędów. Dlatego warto je okryć na zimę przez pierwsze lata po posadzeniu. Ponadto trzeba dobrze wybrać stanowisko – powinno być zaciszne i ciepłe. System korzeniowy stewarcji jest płytko położony, dlatego roślina jest wrażliwa na suszę. Optymalne warunki to miejsce półcieniste do słonecznego, z przepuszczalną, lecz zatrzymującą wilgoć, przeciętnie żyzną glebą, o odczynie kwaśnym do obojętnego (pH 4,5-6,5). Starszy krzew rośnie już bez problemów i nawet mocne spadki temperatury nie powodują przemarzania gałęzi. W moim ogrodzie, gdzie gleba jest ciepła, piaszczysto-ilasta, stewarcja rośnie bardzo dobrze – od początku nie była okrywana. Nigdy też nie przemarzły jej żadne pędy i co roku krzew ładnie kwitnie. Rośnie tuż przy trawniku, z brzegu różanej rabaty. Ponieważ sąsiadujące rośliny zabierają jej sporo wody, a lekka gleba szybko przesycha, automatyczne nawadnianie pomaga utrzymać właściwą wilgotność podłoża. Stanowisko jest tylko częściowo osłonięte i roślina bywa narażona na mroźny wiatr, mimo tego radzi sobie bardzo dobrze. Krzew w zasadzie nie wymaga żadnego przycinania, jednak w przypadku koniecznej korekty kształtu (lub przemarznięcia niezdrewniałych pędów), doskonale się regeneruje. Cenną cechą tej rośliny jest wysoka odporność na choroby oraz brak szkodników – pod tym względem to roślina-ideał!
Stewarcja najlepiej prezentuje się na tle trawnika jako soliter, nadaje się także do naturalistycznych ogrodów leśnych, a na terenie osłoniętym można się nawet pokusić o stworzenie z krzewów nieformowanego żywopłotu.

Stewarcja kameliowata (Stewartia pseudocamellia) jest jednak rzadko sadzona w ogrodach, a szkoda! To pięknie i długo kwitnąca roślina, ozdobna jesienią z liści, a dzięki korze, jak u platana, atrakcyjna również zimą. Bywa jednak, że posiadacze czują się zawiedzeni, gdyż pojedyncze kwiaty stewarcji są nietrwałe - utrzymują się zaledwie 1-2 dni, po czym opadają. Mały krzew z niewielką ilością kwiatów zdobi więc krótko, a przyrasta wolno. Cóż, by w pełni docenić urodę krzewu, musi on osiągnąć przynajmniej 1,5 do 2 metrów wysokości.
U starszego egzemplarza, z rozgałęzioną koroną, ilość kwiatów jest bardzo duża - rozwijają się one nierównocześnie, poczynając zwykle od wierzchołków gałęzi. Dzięki temu kwitnienie trwa bardzo długo.

Co dzień nowe pąki rozchylają płatki, zaś o tym, że kwiaty szybko przekwitają, świadczy jedynie grubiejąca warstwa białego kobierca pod rośliną. Z biegiem lat, w trakcie kwitnienia coraz okazalszego krzewu, zupełnie przestaje się odczuwać krótkotrwałość pojedynczych kwiatów.

Znakomita roślina, polecam!