Laelia flava  Lindl. 1839

Podrodzaj: Parviflorae  Sekcja: Parviflorae Lindley 1990 

Synonimy: Amalia fulva (Lindl.) Heynh. 1846, Amalia flava (Lindl. ex Heynh.) Heynh. 1846, Laelia fulva Lindley ex Heyn. 1846, Cattleya flava (Lindl.) Beer 1854, Bletia flava (Lindl.) Rchb.f. 1861, Hoffmannseggella flava (Lindl.) H.G.Jones. 1970.

Ta niedużych rozmiarów lelia naskalna (zwana także lelią skalną) występuje na rozległym obszarze brazylijskiego stanu Minas Gerais, na północy od Serra da Piedade do Sierra Frio na południu. Jest najbardziej znaną, a także najczęściej spotykaną, w naturze miniaturową lelią o żółtych kwiatach. Ten gatunek, w formie rozległych kolonii, porasta zbocza skalne na wysokości 800-1000m n.p.m., jest zatem litofitem. W rejonie Serra da Piedade skały te zawierają znaczne ilości rud żelaza, natomiast w innych częściach obszaru występowania Laelia flava można również spotkać na skałach granitowych i piaskowcach.
Jest to gatunek bardzo zmienny – wygląd roślin jest ściśle skorelowany z warunkami środowiskowymi. W naturze storczyki te najczęściej są chronione przez różne gatunki traw, czasem również przez niewysokie krzewy. Egzemplarze rosnące w takim sąsiedztwie są większe – mają wyższe pseudobulwy (nawet ponad 20cm) oraz dłuższe liście i łodygi kwiatostanów. Poza okresem kwitnienia trudno jednak je zauważyć, natomiast gdy pojawiają się długie, wystające ponad trawy kwiatostany skalne zbocza pokrywają się dywanami żółtych, kołyszących się na wietrze bukiecików. W przypadku storczyków rosnących na skałach bez żadnej osłony, gdzie są silnie eksponowane na słońce i wiatr, osiągają one znacznie mniejsze rozmiary pseudobulw i liści, mają krótsze kwiatostany oraz mniejszą średnicę kwiatów, jak również mniejszą ich liczbę w kwiatostanie.

Pseudobulwy u mojej orchidei mierzą około 10cm. Mają silnie pogrubioną podstawę i smukły czubek, zakończony pojedynczym liściem o długości około 15cm. U Laelia flava okazjonalnie mogą się pojawić pseudobulwy opatrzone podwójnymi liśćmi. Liście są skórzaste, sztywne i ostro zakończone. Zwykle ciemnozielonej barwy, choć pod wpływem intensywnego słońca mogą się na nich pojawiać bordowe smugi, szczególnie przy brzegach i na zakończeniach liści, oraz tego samego koloru przebarwienia na spodniej stronie blaszki liściowej.

Młode przyrosty są początkowo okryte kilkoma zielonymi osłonkami, które z czasem zasychają i na dojrzałych pseudobulwach przybierają papierową fakturę. 

Po okresie zimowego spoczynku, w długich, zielonych, lekko przejrzystych pochewkach można zaobserwować powiększające się kwiatostany.

Jednakże nie wszystkie zdolne do kwitnienia przyrosty wydają kwiaty, gdyż część wykształconych pochewek zasycha. Niestety, również w następnych sezonach nie pojawiają się w nich rosnące kwiatostany. Z moich obserwacji wynika, że raz zasuszona pochewka staje się nieaktywna - jak gdyby pseudobulwa utraciła możliwość wydania kwiatów z zaschniętej pochewki.

Kwitnienie ma miejsce pod koniec zimy lub wiosną. Długie, zakończone bukiecikami kwiatostany mogą być 3-5 razy dłuższe niż przyrosty (pseudobulwy wraz z liśćmi) i mieć od kilku do kilkunastu drobnych, pozbawionych zapachu kwiatów.

U mojej rośliny kwiatostany mają zwykle około 60cm długości. Laelia flava ma jaskrawo-żółte, gwiaździste kwiaty o średnicy 4-6cm.

Ich barwa jest dość zmienna i waha się od koloru jasnożółtego, poprzez soczyście kanarkowy do prawie pomarańczowo-żółtego, czasem z małymi czerwonymi plamkami u podstawy płatków wewnętrznego okółka lub czerwono użyłkowaną warżką. Można spotkać się z opinią, że kolor kwiatów jest jaśniejszy, gdy gatunek ten rośnie na podłożu zawierającym rudy żelaza.
Przekonałam się o tym przy jednym z kolejnych kwitnień, gdy storczyk wydał dwa kwiatostany znacznie różniące się barwą. Wygląda na to, że faktycznie bezpośrednie sąsiedztwo skały lawy, z dodatkiem związków żelaza, miało w tym swój udział, ponieważ pseudobulwa, która wydała jaśniejsze kwiaty przywierała korzeniami do tej skały, zaś kwiaty z bardziej oddalonej części Laelia flava przybrały ciemniejszą barwę (korzenie osadzone głównie w podłożu z drobnej kory i keramzytu).

Lejkowata warżka jest lekko zagięta w dół i zakończona mocną falbanką. Ukryty w niej prętosłup jest zupełnie niewidoczny.

Kwiaty są dość trwałe - kwitnienie trwa ponad trzy tygodnie.
Wszystkie miniaturowe lelie naskalne posadzone zostały w jednej większej, płaskiej donicy. W tym "leliowym ogródku" najwyższa jest Laelia flava, a za skałą lawy rosną jeszcze dwa sporo mniejsze storczyki - Laelia fournieri i Laelia lucasiana. Starałam się tak dobrać gatunki, aby wymieniały się kwitnieniami.

Widok ogólny.

Warunki uprawy

Lelie naskalne są trudne w uprawie. Po podlaniu bezwzględnie wymagają szybkiego przesychania cienkich i delikatnych korzeni. Dlatego podłoże musi być bardzo przepuszczalne, złożone głównie z keramzytu, pokruszonej skały lawy i niewielkiej ilości drobnej kory.
Wszystkie trzy lelie naskalne są posadzone w szerokiej, płaskiej donicy ceramicznej z dobrym odprowadzeniem wody na dnie. Staram się, aby te nieduże rośliny miały jak najwięcej słońca w ciągu całego roku, zaś podlewam i delikatnie nawożę tylko w okresie wzrostu, od wiosny do wczesnej jesieni. Stosuję mniej niż połowę dawki nawozu do storczyków, rozpuszczoną w deszczówce, z niewielkim dodatkiem odstanej wody kranowej. Dzięki temu roślina może uzupełnić niedobór pierwiastków (wapń, magnez). Raz w miesiącu przepłukuję podłoże czystą deszczówką, aby pozbyć się nagromadzonych soli.
W okresie zimowym podlewam lelie sporadycznie - tak, aby nie dopuścić do wynikającego z braku wody marszczenia się liści. W tym czasie całkowicie rezygnuję z jakiegokolwiek zasilania roślin. Do częstszego podlewania i nawożenia powracam, gdy wiosną pojawiają się nowe przyrosty.
Te lelie wymagają umiarkowanych temperatur zimą i bardzo ciepłych latem. Storczyk uprawiam w oranżerii, gdzie w czasie lata temperatury są wysokie - powyżej 26°C w dzień i 15-20°C nocą. Zimowe temperatury są niższe: 21-14°C (dzień/noc). W ciągu całego roku wilgotność powietrza jest wysoka i waha się od 65-90%.