Ionopsis utricularioides  (Sw.) Lindley 1826

Synonimy: Epidendrum utricularioides Sw. 1788, Dendrobium utricularioides (Sw.) 1799, Ionopsis pulchella Kunth 1815, Iantha pallidiflora Hkr. 1824, Cybelion pallidiflorum (Hook. f.) Spreng. 1826, Cybelion pulchellum (Kunth) Spreng. 1826, Cybelion utriculariae (Sw.) Spreng. 1826, Epidendrum crenatum Vell. 1827, Ionopsis pallidiflora Lindley 1836, Ionopsis tenera Lindley 1836, Ionopsis paniculata Lindl. 1836, Scaphyglottis pallidiflora (Hook.) Lindl. 1839, Cybelion tenerum (Lindl.) Steud. 1840, Ionopsis pulchella Lindley 1846, Ionopsis gardneri Lindl. 1851, Ionopsis zonalis Lindley & Paxt. 1851, Ionopsis utricularioides var. violacea Lindl. 1852, Ionopsis tenera var. effusa Lindley 1853, Ionopsis tenera var. tomentosa Lindley 1853, Ionopsis tenera var. violacea Lindley 1853, Ionopsis deliciosa Linden & Rchb.f 1856, Epidendrum paniculatum (Lindl.) Rchb.f. 1865, Epidendrum calcaratum Sessé & Moc. 1894, Ionopsis utricularioides var. latifolia Cogn 1903, Epidendrum sessei Hoehne 1952, Ionopsis utricularioides var. virginalis L.C.Menezes 1993, Ionopsis utricularioides f. virginalis (L.C.Menezes) Christenson 1996. 

'
Jest to nieduży, sympodialnie rozrastający się storczyk epifityczny. Występuje na rozległym obszarze:  od Florydy w Ameryce Północnej, poprzez Meksyk, Karaiby i kraje Ameryki Środkowej, aż po północną część Ameryki Południowej, dochodząc swym zasięgiem do Brazylii. Rośnie w lasach, jak również w gajach cytrusowych, leżących na wysokości od poziomu morza do 1300m n.p.m..
Tę niemal miniaturową orchideę często spotyka się na terenach o wilgotnym klimacie, szczególnie wzdłuż wybrzeża morskiego, rzek, strumieni, kanałów oraz w rejonach bagien. Tam zaś, gdzie warunki są bardziej suche, stanowiska Ionopsis urticularioides są zdecydowanie mniej liczne. Storczyk porasta cienkie gałęzie i konary wysoko w koronach drzew. Zdarza się, że po burzach i silnych wiatrach można znaleźć leżące na ziemi drobne, ułamane gałązki z przyczepionymi do nich storczykami tego gatunku.
Ionopsis utricularioides ma bardzo małe, bezlistne lub opatrzone jednym liściem pseudobulwy. Są one niemal całkowicie schowane pomiędzy skórzastym, sztywnym ulistnieniem. Dwa, trzy lub cztery  liście otaczające pseudobulwę mają wąsko-lancetowaty kształt i w warunkach umiarkowanego oświetlenia zwykle pozostają zielone. Jesienią, po okresie większej ilości światła słonecznego, mogą przebarwiać się przyjmując brunatno-czerwonawy kolor. Osiągają od kilku do około 15cm długości i utrzymują się zazwyczaj dłużej niż rok, a nierzadko ponad dwa lata. W naturze, w sprzyjających wilgotnych warunkach, gatunek ten tworzy kępy skupionych przyrostów, a nawet potrafi rozrastać się jak chwast, zasiedlając różne drzewa owocowe oraz drewniane płoty.

Ionopsis utricularioides kwitnie w okresie od wiosny do lata. Dojrzała, wyrosła w poprzednim roku pseudobulwa wydaje w warunkach uprawy najczęściej jeden długi kwiatostan, zaś w naturze często dwa lub trzy.

Pęd kwiatostanowy może mieć nawet ponad 60cm długości i zwykle jest rozgałęziony na zakończeniu.

Drobne kwiaty są liczne i u różnych egzemplarzy bardzo zmienne w barwie, a także wielkości. Mogą być białe, różowe, liliowe, aż do ciemno purpurowych. Osiągają około 1,1 do 2cm średnicy. Największym listkiem okwiatu jest płaska, dwudzielna warżka.
Mój storczyk wydaje małe kwiaty o średnicy nieco ponad centymetr, jego płatki są blado liliowe, prawie białe, z delikatnymi różowymi żyłkami.

Kwiaty nie mają zapachu, ale są dość trwałe. Rozwijają się nierównocześnie, nawet przez kilka tygodni, dzięki czemu kwitnienie może trwać od 2 do 3 miesięcy.

Wśród ogólnie dostępnych informacji w sieci można się spotkać z opinią, że Ionopsis utricularioides jest krótko żyjącym storczykiem, zamierającym po około 5-ciu latach uprawy. Często donoszą o tym osoby amatorsko uprawiające ten gatunek, a ich doświadczenia dotyczą zwykle roślin pozyskanych z naturalnych stanowisk. Hodowcy ci dostrzegają również związek pomiędzy obumieraniem dojrzałych storczyków a ich kwitnieniem, w szczególności z zawiązywaniem licznych torebek nasiennych i wydaniem nasion. Stąd też opinia, że to właśnie intensywna produkcja nasion i powstawanie w naturalnych warunkach wielu młodych roślin powoduje, że jest to gatunek rozpowszechniony, choć poszczególne egzemplarze nie żyją długo. Profesjonalni hodowcy-szkółkarze, rozmnażający storczyk przez wysiew nasion we flaszkach, a następnie zwykły podział wegetatywny, nie potwierdzają tych informacji. W sztucznych warunkach uprawy rzadko jednak zdarza się zapylenie kwiatów i, co za tym idzie, wytworzenie torebek nasiennych.
Trudno mi określić, czy Ionopsis utricularioides jest faktycznie krótkowieczny, ponieważ moja orchidea jest u mnie dopiero trzy lata (od 2012 roku). Jak na razie, w warunkach które zapewniam, storczyk rośnie zdrowo, ale stosunkowo wolno – w ciągu roku wytwarza tylko jeden nowy przyrost. Pojawia się on późną wiosną, najczęściej w trakcie lub z końcem okresu kwitnienia.

Widok ogólny.

Pierwsze, bardzo skromne kwitnienie z dojrzałej pseudobulwy.

Kwitnienie w 2014 roku.

'
Warunki uprawy

Ionopsis utricularioides jest według mnie gatunkiem niełatwym w uprawie. Moja ocena może wynikać z faktu, że storczyk dotarł do mnie w niezbyt dobrej formie. Była to pojedyncza, bezlistna pseudobulwa z idącym młodym przyrostem, a wszystko to trzymało się na zaledwie jednym wątłym korzeniu, przyczepionym do małej podkładki. Ponieważ było już widać objawy odwodnienia, dalsza uprawa na podkładce z dużym prawdopodobieństwem zakończyłaby się utratą rośliny. Dlatego, choć polecany jest właśnie montaż na podkładce, aby ochronić storczyk umieściłam całą roślinę, wraz z płatem kory, w przewiewnym, drucianym koszyku (wyłożonym włóknem kokosowym) i otuliłam drobnym podłożem z kory i chipsów kokosowych. Całość dodatkowo usztywniłam wbiciem w koszyk poziomego patyczka, tak, aby storczyk był stabilnie posadowiony, nie chwiał się i wyrastające nowe korzenie nie były narażone na uszkodzenie. Stan storczyka wkrótce wyraźnie się poprawił, co oznaczało akceptację takich warunków uprawy. Po roku uzupełniłam górną warstwę podłoża o średniej wielkości kawałki kory sosny śródziemnomorskiej.

Ionopsis utricularioides rośnie w szklarni umiarkowanej do ciepłej, gdzie latem temperatury są wysokie - powyżej 26°C w dzień i 15-20°C nocą. Zimą temperatury są niższe: 21/15°C (dzień/noc). Storczyk umieszczony jest tuż poniżej górnych szyb, gdzie ma dużo jasnego, rozproszonego światła. Od połowy kwietnia do jesieni przed bezpośrednim słońcem chroni rozciągnięta cieniówka. Oprócz umiarkowanych do ciepłych warunków uprawy oraz jasnego do półcienistego stanowiska, ta wrażliwa orchidea wymaga dość wysokiej wilgotności powietrza (w oranżerii w ciągu całego roku waha się od 65-90%) oraz częstego podlewania, po którym jednakże korzenie powinny wyraźnie przesychać.
W okresie wzrostu nawożę przy każdym podlewaniu (co tydzień, a w upalne dni częściej) połową dawki nawozu do storczyków, rozpuszczoną w deszczówce z niewielkim dodatkiem odstanej wody kranowej. Dzięki temu roślina może uzupełnić niedobór pierwiastków (wapń, magnez). Raz w miesiącu przepłukuję podłoże, najpierw mocząc koszyk wraz z rośliną, a później przelewam czystą deszczówką w ilości podwójnej objętości pojemnika. Jesienią zaczynam stopniowo ograniczać nawożenie, zaś zimą całkowicie z niego rezygnuję. Pod koniec zimy, podobnie jak w warunkach naturalnych, zapewniam bardziej suchy okres nawadniając co 1,5 – 2 tygodni i staram się, by storczyk miał jak najwięcej światła słonecznego.
Wiosną powracam do intensywniejszego podlewania i rozpoczynam nawożenie.