Cattleya luteola  Lindley 1853

Podrodzaj: Stellata Withner 1988 

Synonimy: Cattleya epidendroides Rchb.f. 1856, Cattleya flavida Klotsch 1856, Cattleya holfordi Hort. ex Rchb.f 1856, Cattleya meyeri Regel. 1856, Cattleya modesta Meyer 1856, Cattleya urselii hort., Epidendrum cattleyae hort., Epidendrum luteolum (Lindley) Rchb.f 1861, Cattleya luteola var. roezlii Rchb. f. 1881, Cattleya sulphurea Hort. ex Gard. 1885. 

'
Ten gatunek karłowatej, jednolistnej (jednoliściowej wg K. Oszkinis) katlei występuje naturalnie na terenie Brazylii (Amazonia), Peru, Ekwadoru i Boliwii. Jest to jedna z najmniejszych katlei, rosnąca w gęstych, tropikalnych lasach deszczowych, na wysokości  od 100-1200m n.p.m.. Okazjonalnie można ją spotkać nawet wyżej, do wysokości 2000m n.p.m.. Porastając epifitycznie pnie drzew usytuowanych wzdłuż strumieni, wybiera stanowiska zacienione.
To storczyk ciepłolubny, wymagający całorocznej wysokiej wilgotności powietrza (80-85%), przystosowuje się jednakże również do warunków umiarkowanych z okresem lekkiego, zimowego spoczynku. W naturalnych warunkach temperatury nocą oscylują wokół 16°C (rejony wyżej położone) i 21°C (niższe partie lasów), dni natomiast są ciepłe: 27-29°C.
Pseudobulwy są niewysokie, mają od 5 do 8cm i wyrastają z lekko płożącego kłącza (wzrost sympodialny). Na szczycie każdej z nich osadzony jest pojedynczy, skórzasty, ciemnozielony liść o długości od 10 do kilkunastu centymetrów.  
Cattleya luteola kwitnie w okresie od późnego lata do końca jesieni - najczęściej od października do listopada. W zależności od warunków środowiskowych, kwiaty mogą się pojawić także w innym czasie. Kwiatostan wyrasta z pochewki kwiatowej na dojrzałej pseudobulwie.

Łodyga kwiatostanowa jest niewysoka, zwykle krótsza niż liść, a na jej szczycie może być od 2-5 kwiatów o średnicy do 5cm. Zdarza się, że jest ich więcej. Są żółtej barwy, o zmiennym odcieniu u różnych roślin - Cattleya luteola może mieć kwiaty o kolorze bladożółtym, siarkowo-żółtym, a nawet zielono-żółtym.
Mój egzemplarz ma atrakcyjną, siarkowo-żółtą barwę płatków, a kwiaty wydzielają przyjemny, choć słaby zapach (nie u wszystkich egzemplarzy są pachnące).

Warżka w formie trąbki otacza prętosłup; odmiennie niż u innych małych gatunków Cattleya nie jest podzielona na łatki. Ma tę samą barwę co pozostałe płatki (działki okwiatu). W jej wnętrzu zaznaczają się purpurowe smugi, brzeg zaś jest biały i delikatnie sfalowany.

Cattleya luteola uprawiam od kilku lat – nabyłam ją jako malutką sadzonkę, najpewniej wkrótce po wyjęciu z agaru. Przez kolejne lata ładnie rosła i pojawiały się coraz większe przyrosty, ale dopiero, gdy liście osiągnęły 10cm długości, zobaczyłam pierwszą pochewkę. Niestety, młoda roślina nie miała siły, by wydać kwiaty i pochewka zaschła. Podobnie było w następnym roku. Dopiero w 2015 roku pojawił się dorodny przyrost, z liściem mierzącym niemal 17cm, i storczyk wreszcie zakwitł. Co ciekawe, wydał kwiat również z pochewki zasuszonej w poprzednim roku - świadczy to o dużej chęci kwitnienia tego gatunku.

Pierwsze kwitnienie mojej katlei trwało dwa tygodnie. Następne były nieco dłuższe, a kolejne kwiatostany wyrastały coraz okazalsze. Pod koniec kwitnienia barwa kwiatów staje się bardziej nasycona, ciepło żółta. 

Widok ogólny.' 

Warunki uprawy

W naturze Cattleya luteola to storczyk rosnący głównie w warunkach ciepłego, wilgotnego klimatu tropikalnego lasu deszczowego. W wyżej położonych rejonach, gdzie warunki są chłodniejsze – zbliżone do umiarkowanych – jest rzadziej spotykana.
Jednak to właśnie takie chłodniejsze warunki zapewniam w mojej oranżerii. Latem jest tam wystarczająco ciepło - powyżej 26°C w dzień i 15-20°C nocą. Natomiast zimą temperatury są wyraźnie niższe od tych w rejonach naturalnego występowania: 21/14°C (dzień/noc); mimo tego storczyk rośnie zdrowo. W ciągu całego roku wilgotność powietrza jest dość wysoka i waha się w zakresie 65-90%.
Ta katleja w okresie intensywnego wzrostu potrzebuje nie tylko wysokiej wilgotności powietrza, ale również częstego podlewania, dobrego nawożenia i całkiem sporej ilości słońca. Należy wziąć pod uwagę, że ocienione stanowisko w warunkach tropikalnych zapewnia znacznie więcej światła niż podobne w naszej szerokości geograficznej. Dlatego miejsce uprawy powinno być dość jasne, z promieniami słońca rozproszonymi przez cieniówkę.
Cattleya luteola to wdzięczna w uprawie orchidea. Jako podłoże stosuję drobną korę zmieszaną z niewielką ilością pokruszonego węgla drzewnego. Roślina jest posadzona w glinianej, nieszkliwionej doniczce z dobrym odpływem na dnie. Jest to ważne, bo, w odróżnieniu od innych katlei, wymaga ona w okresie wzrostu większej ilości wody, a równocześnie trzeba zwracać uwagę na ewentualne zagniwanie korzeni.
Od wiosny do jesieni moczę raz w tygodniu i nawożę przy każdym podlewaniu połową dawki nawozu do storczyków, rozpuszczoną w deszczówce z niewielkim dodatkiem odstanej wody kranowej. Dzięki temu roślina może uzupełnić niedobór pierwiastków (wapń, magnez). Przepuszczalne podłoże powinno tylko lekko przeschnąć przed kolejnym podlaniem.
Raz w miesiącu przepłukuję podłoże, podlewając najpierw przez zanurzenie, a później przelewając czystą deszczówką w ilości podwójnej objętości doniczki.
Zimą nie nawożę i rzadziej podlewam - raz na 2 tygodnie. W ten sposób storczyk przy niższych temperaturach (dnia i nocy) przechodzi  delikatny okres spoczynkowy. Równocześnie staram się wtedy zapewnić więcej słońca.
Wiosną stopniowo zwiększam częstotliwość podlewania i zaczynam nawozić.