Strona główna / PARKI I INNE OGRODY / Arboretum w Bolestraszycach
 

Arboretum w Bolestraszycach

      Leży w odległości około 7km na północny wschód od centrum Przemyśla. Łatwo do niego dojechać również z pobliskiej Żurawicy i Radymna. Drogę wskazują liczne tablice informacyjne. Arboretum położone jest na granicy Bezleśnego Przykarpackiego Pogórza Lessowego i Kotliny Sandomierskiej.

obraz01.jpg
obraz02.jpg

     Bolestraszyce mogą się poszczycić bogatą historią. Już w 1440 roku istniał tam gród-strażnica na ziemiach, które były w tym czasie własnością Steczki. W 1445r. dobra te weszły w posiadanie rodziny Świętopełka z Zawady herbu Lis, jako część wiana żony. Wówczas to rodzina Świętopełków przyjęła nazwisko Bolestraszyccy, a majątek w ich rękach pozostawał do 1652 roku. Następnie przeszedł do rodziny Drohojowskich, którzy zarządzali nim aż do początku XIXw. Wybudowali wówczas parterową oficynę, która po rozebraniu zamku, w pierwszej połowie XIX wieku, przejęła funkcję dworu. Następnie dwór i dobra bolestraszyckie należały do Morskich i Ostrowskich - w latach 1845-1855 w Bolestraszycach mieszkał, zarządzał oraz tworzył znakomity malarz Piotr Michałowski, którego żona Julia z domu była Ostrowska. Po śmierci artysty majątek pozostał w rękach rodziny – żony, syna i córki aż do 1910 roku, kiedy to nabyli go Zajączkowscy, przenosząc się do Bolestraszyc z Podola. Po wojnie i reformie rolnej dwór użytkowany był jako szkoła podstawowa, a budynki gospodarcze jako gminny ośrodek maszynowy. Niektóre z zabytkowych pomieszczeń miały przeznaczenie mieszkalne.
       W 1975 roku mocno zdewastowany majątek (o powierzchni 8,91ha) władze powiatowe w Przemyślu przekazały sekcji przyrodniczej miejscowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Swoją działalnośc rozpoczął wówczas Zakład Fizjologii i Arboretum w Bolestraszycach, z zapewnionymi źródłami finansowania zarówno dla badań naukowych, jak i dla rewitalizacji założenia dworsko-ogrodowego wraz z rozbudową całego arboretum.

obraz48.jpg

      Do roku 1990 uformował się ostatecznie kształt oglądanego obecnie założenia parkowego w Bolestraszycach, wykonano także generalny remont dworu i innych zabudowań. W tzw. dworze lub pałacu Piotra Michałowskiego mieszczą się dzisiaj muzeum przyrodnicze oraz siedziba arboretum. Dawna stajnia została odremontowana i zaadoptowana na „Galerię u Piotra”.  Odbywają się w niej wystawy malarskie i fotograficzne.

obraz45.jpg
obraz46.jpg
obraz47.jpg

    Część odrestaurowanej przestrzeni przekształcono w pracownie naukowe oraz pomieszczenia socjalne i gospodarcze. W 1996 roku arboretum znacznie powiększyło swoją powierzchnię, dołączając do obszaru dworu i parku w Bolestraszycach aż 282,54ha gruntów w Cisowej (od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa).
Od 1999 roku arboretum jako samorządowa instytucja kultury podlega nadzorowi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego.

      Część arboretum położona we wsi Bolestraszyce zajmuje obecnie powierzchnię 28,25ha, z czego ponad hektar stanowią akweny wodne. Założenie dworsko-ogrodowe swym obszarem obejmuje wyniesiony taras górny, skarpę u podnóża której niegdyś płynął San oraz tzw. taras dolny z trzema urokliwymi stawami.

      Pagórkowaty teren wznosi się od 195 do 216m n.p.m.. W tej okolicy klimat jest łagodny, a gleby zasobne (lessowe), dlatego już przed wiekami lasy zostały wykarczowane, a rozległe tereny przeznaczone były na pola uprawne, łąki i pastwiska. Z dawnych zbiorowisk leśnych, np. grądów, zachowały się rosnące w arboretum potężne lipy drobnolistne, z okresowo zalewanych łęgów – olbrzymie topole białe (białodrzewy) i stare olsze szare – gatunek często spotykany nad rzekami i potokami w pobliskich Karpatach. Obecnie gatunkiem dominującym w drzewostanach arboretum jest grochodrzew - robinia akacjowa, która, wprowadzona przez ludzi, zajęła miejsce wiązu, będącego do połowy XXw. głównym składnikiem starodrzewu. Występują tam także okazałe jesiony wyniosłe, klony polne (paklony) i wiele okazów purpurowolistnej odmiany jaworu. W wyniku przeprowadzonych prac - odwodnienia terenu oraz zabiegów gospodarczych - pojawił się również las osikowy.
       W arboretum zgromadzono bogatą kolekcję kilku tysięcy taksonów roślin – od często spotykanych gatunków, zarówno rodzimych jak i obcego pochodzenia, poprzez roślinność znajdującą się pod ochroną wraz z gatunkami ginącymi i rzadko występującymi, do wielu wyhodowanzch przez człowieka starszych i nowoczesnych odmian ozdobnych. Parkowe założenie swym charakterem nasadzeń nawiązuje do tradycji sztuki ogrodowej Ziemi Przemyskiej, m.in. ogrodu Krasickich w Dubiecku, Pawlikowskich w Medyce, Sapiehów w Krasiczynie czy Lubomirskich w Miżyńcu.

      W arboretum żyje ponad 120 gatunków kręgowców, z których najliczniejszą i zarazem najbarwniejszą grupę stanowią ptaki. W parku swoje lęgi odbywa blisko 40 gatunków, w czym pomagają rozmieszczone licznie budki lęgowe. W ciągu roku w arboretum łącznie daje się zaobserwować do 80 gatunków skrzydlatych mieszkańców. Bytują tam m.in. sowy uszate, kopciuszki, raniuszki, strzyżyki, dzierzby gąsiorki, kurki wodne, pojawia się dzięcioł białoszyi i średni, czapla siwa oraz bajecznie kolorowa żołna.
      W muzeum przyrodniczym znajduje się stała wystawa pt. ”Chrońmy ptaki” pozwalająca bliżej zapoznać się z bogactwem miejscowej, skrzydlatej fauny. Dodatkową atrakcją jest towarzysząca wystawie, i uruchamiająca się wraz z wejściem zwiedzających, ścieżka dźwiękowa z odgłosami śpiewających ptaków.

      Warto zobaczyć ogród dydaktyczny, uwzględniający w szczególny sposób potrzeby osób niepełnosprawnych, w którym rabaty kwiatowe znajdują się na podwyższonych murkach oporowych, dzięki czemu zapewniony jest bezpośredni kontakt z roślinami. Ta część, zwana ogrodem sensualnym, opatrzona jest czytelnymi tablicami z informacjami o poszczególnych taksonach napisanymi nie tylko powiększoną czcionką, ale również pismem Braille’a. Dodatkowo pomiędzy roślinami na rabatach można podziwiać piękne rzeźby ceramiczne wykonane przez studentów Wydziału Artystycznego UMCS w Lublinie.

      W upalne dni wspaniale spaceruje się wzdłuż brzegów stawów oraz po specjalnie zbudowanych pomostach. Przy okazji można bliżej zapoznać się z bogatą roślinnością wodną i zwierzęcymi mieszkańcami zbiorników oraz podziwiać pływające kompozycje kwiatowe w postaci ciekawych mini rabat unoszących się na powierzchni wody.

obraz29.jpg
obraz30.jpg

      Uwagę zwracają dywany kwitnących lilii i grzybieńczyków wodnych. Zobaczyć można także rzadko spotykane: kotewkę orzech wodny i osokę aloesowatą. Zwiedzając arboretum w czerwcu nie sposób pominąć narodowej kolekcji kwitnących wówczas kosaćców z grupy Laevigatae – ich kolorowe plamy z daleka przyciągają wzrok. Atrakcją jest również rosnąca tuż obok ogromna gunnera brazylijska, której pojedyncze liście, bez uwzględnienia ogonka liściowego, mogą mieć nawet 4m średnicy!

Ciekawostkami są: donicowy ogród z roślinami biblijnymi (z interesującymi opisami) i nieregularny labirynt żywopłotowy z wikliny.

obraz36.jpg
obraz37.jpg

      W gorący dzień dużą przyjemność daje spacer pod obrośniętymi pnączami długimi pergolami. Drewniane konstrukcje oplatają bujne wiciokrzewy, hortensja pnąca, akebia pięciolistkowa, aktinidia chińska, glicynia kwiecista, kokornak wielkolistny, milin amerykański i trzmielina pnąca.

obraz38.jpg obraz39.jpg

    W wielu miejscach arboretum prezentowane są rzeźby z wikliny, wykonane przez uczestników corocznych plenerów wikliniarskich. Wzbogacają one parkową przestrzeń i stanowią piękny akcent podkreślający naturalną prostotę otoczenia.

*    *    *

      Arboretum w Bolestraszycach otwarte jest codziennie od połowy kwietnia do końca października; wstęp do jest płatny. Odwiedzający otrzymują nieduży, bardzo poręczny i ciekawie zrobiony plan całego dworsko-parkowego założenia.

obraz03.jpg

W tym pięknym i spokojnym miejscu można wspaniale spędzić czas. Warto się tam wybrać całą rodziną.