Kipandi Butterfly Park - motyle i storczyki Borneo

'
      Park Motyli Kipandi leży około 36km w kierunku południowym od stolicy regionu Sabah – Kota Kinabalu (na trasie pomiędzy Kampung Moyog a Penampang-Tambunan). Położony jest w środkowej części pasma Gór Crockera (Crocker Range), dochodzących do 1500m wysokości i gęsto porośniętych pierwotnym lasem deszczowym.
Teren parku Kipandi jest zaledwie fragmentem jednego z najbardziej  bioróżnorodnych rejonów na świecie – tak zwanego Serca Borneo (Heart of Borneo) – obejmującego 22 tysiące kilometrów kwadratowych. Obszar ten przynależy do terenów trzech państw: Malezji, Sułtanatu Brunei i Indonezji, które na bazie wzajemnych ustaleń międzypaństwowych, ze względu na bogactwo i unikatowość życia roślinnego oraz zwierzęcego tego rozległego terenu, od 2007 roku w całości objęły go ochroną.
Rezerwat będący „wyspą wewnątrz wyspy” jest domem dla 10 gatunków naczelnych, 350 gatunków ptaków, 150 gatunków gadów i płazów oraz 10 tysięcy gatunków roślin nie spotykanych nigdzie indziej na świecie.

      Park Kipandi usytuowany jest na południowej części stoku jednego ze wzniesień – wejście do niego znajduje się około 700m n.p.m., a zwiedzając kolejne jego części trzeba się stale wspinać. Ze szczytu roztacza się wspaniały widok na dolinę i okoliczne wzgórza. 

W oddali widoczny jest szczyt Góry Kinabalu

    Miejsce jest niezwykłe - z pięknymi kwiatami, śpiewem ptaków, koncertami cykad oraz fruwającymi kolorowymi motylami - stanowi rajski zakątek.
Na terenie samego tylko parku rośnie ponad 8 tysięcy różnych gatunków roślin, w tym ponad 2,5 tysiąca gatunków drzew. Bujna roślinność jest tam schronieniem dla wielkiej ilości gatunków fauny; jest to przecież fragment  jednego z najbogatszych entomologicznie obszarów na kuli ziemskiej – ilość gatunków owadów można liczyć w tysiącach.
Pomimo nazwy, sugerującej możliwość podziwiania wyłącznie motyli, w parku oprócz „fruwających klejnotów” można zobaczyć bardzo bogatą kolekcję storczyków botanicznych oraz mniejsze zbiory roślin z rodzajów Hoya, Aeschynanthus i roślin owadożernych z rodzaju Nepenthes.

      Park, a właściwie jego fragment przeznaczony do zwiedzania, został podzielony na trzy części – Ogród Motyli (Butterfly Garden) , Muzeum Owadów (Insects Museum) i Kolekcję Roślin Rodzimych (Native Plants Collection).

      Ogród Motyli to wydzielona, otoczona delikatną siatką część parku z bujnie kwitnącą roślinnością, która stanowi źródło pokarmu i schronienie dla prawie 40 gatunków tropikalnych motyli.
'

'
Działalność polegająca na ich hodowli  jest częścią wspólnego z departamentem Sabah Wildlife projektu ochrony przyrody, którego celem jest uwalnianie i ponowne zasiedlanie zagrożonymi gatunkami okolicznych lasów. Od początku trwania projektu już kilka setek rzadkich motyli zostało wypuszczonych do otaczającej dżungli.  
       Muszę przyznać, że nie jest łatwo zrobić im zdjęcia - są bardzo uważne i płochliwe. Ponadto niektóre są wysoko latającymi, sprawnymi lotnikami i szybko poruszają się od jednego kwitnącego drzewa do następnego. Osoby, które mają sporo szczęścia, mogą zobaczyć jeden z najrzadszych gatunków na Borneo - Trogoneptra brookiana lub równie niezwykłe Troides amphrysus i Papilio karna. W celu obserwacji barwnych motyli najlepiej udać się z wizytą w pogodny dzień od godziny 9.30 do 12.00.

W tej części parku można również zobaczyć kilka egzemplarzy z kolekcji roślin owadożernych, co wydaje się dziwne biorąc pod uwagę fakt, że motyle to przecież owady.
'

'
Jednakże rośliny z rodzaju Nepenthes, wabiące swe ofiary (mrówki, chrząszcze, muchy, komary) niezbyt przyjemnym zapachem, nie są interesujące dla żywiących się słodkim kwiatowym nektarem motyli. W Ogrodzie Motyli i pozostałej części parku zgromadzono około 28 miejscowych gatunków dzbaneczników.

      W Muzeum Owadów możemy zobaczyć pierwszą w rejonie Sabah prywatną kolekcję. Zaskakuje ona bogactwem spreparowanych insektów o najróżniejszych kształtach i pięknych kolorach; zgromadzono w niej przedstawicieli ponad 500 gatunków motyli i powyżej 3 tysięcy gatunków  tropikalnych chrząszczy, m.in. z rodziny bogatkowatych (Buprestidae), kózkowatych (Cerambycidae), Cetonidae, biegaczowatych (Harpalinae), jelonkowatych (Lucanidae) i straszyków (Phasmidae), znanych bardziej pod nazwą patyczaków. Wiele egzemplarzy to przedstawiciele gatunków endemicznych, występujących tylko i wyłącznie w paśmie wzgórz Crocker Range.

Są osoby, które powiedzą, że to natura w toku zmian ewolucyjnych nadała owadom tak niezwykłe kształty i kolory, inni, że to fantazja Stwórcy nie zna granic! Myślę, że bez względu na podejście, każdy odwiedzający będzie zachwycony różnorodnością i mnogością form prezentowanych tam egzemplarzy.

Spora część kolekcji należy do dr Chew, który poświęcił wiele lat na badania chrząszczy Borneo. Część zgromadzonych okazów nosi nazwę gatunkową nadaną na cześć tego badacza i kolekcjonera, np.  Theodosia chewi, Pachyteria chewi oraz Cyclommatus chewi - zamieszkujący wyłącznie teren Crocker Range; rysunek i barwy jego chitynowych pokryw skrzydeł przypominają chińską twarz.
'

'
      Kolekcja Roślin Rodzimych znajduje się w najdalej od wejścia położonej części Parku Kipandi.
'

'
Typowe dla rejonu Sabah  gatunki storczyków, dzbaneczników, hoi i eschynantusów są uprawiane w czymś w rodzaju szerokiego namiotu z siatki cieniującej, rozpiętej na drewnianych elementach konstrukcyjnych. Do kolekcji włączone zostały również gatunki zagrożone wyginięciem, trudne do zobaczenia w warunkach naturalnych. Została ona założona w ramach wspólnego projektu ochrony przyrody prowadzonego wraz z departamentem Sabach Wildlife. W sumie rośnie tam ponad 500 gatunków orchidei, 40 gatunków Hoya i 5 gatunków Aeschynathus oraz inne miejscowe rośliny.
'

'
'
Orchidee
'

Hoya, Nepenthes, Aeschynanthus

'
      Tuż za kolekcją roślin, na pozbawionym drzew i zarośli szczycie wzgórza, na wysokości ponad jednego metra nad ziemią ustawiony został wielki ekran z białego materiału o wymiarach około 1,5 x 3,5 metra. Zwrócony jest w kierunku roztaczającej się poniżej doliny otoczonej lesistymi wzgórzami. Służy on do nocnej obserwacji owadów – są one wabione przez jasno oświetloną powierzchnię ekranu nawet z dalekiej odległości, z pogrążonych w nocnym mroku wzgórz i doliny. Można wówczas podziwiać ogromne bogactwo entomologiczne rejonu Gór Crockera, trzeba jednak wcześniej zawiadomić biuro Parku Motyli Kipandi o planowanych odwiedzinach.

Wzgórza Crocker Range

     Wstęp do parku jest płatny; bilety można kupić w biurze na terenie parku. Turyści są oprowadzani przez uprzejmego przewodnika, który chętnie opowiada o faunie i florze Borneo. Podczas zwiedzania mogłam ponadto zobaczyć jadowitego węża Tropidolaemus wagleri (na szczęście przez szybę!), którego ukąszenie jest bardzo bolesne. Hemotoksyna zawarta w jego jadzie może być nawet śmiertelna dla ludzi. Mogłam także „pobawić się” ogromnym wijem, który z ręki przewodnika przeszedł na moją, a potem szybko przebierając licznymi odnóżami, kręcił się wokół dłoni. Było to ciekawe i zaskakująco przyjemne doświadczenie!

       Pomimo chłodniejszego niż na wybrzeżu, rześkiego, górskiego powietrza można się jednak poczuć mocno zmęczonym po obejrzeniu tylu atrakcji. Nadwątlone siły pozwoli nieco wzmocnić kubek gorącej kawy wypity w małym, zadaszonym barze. Znajduje się on obok Muzeum Owadów i oferuje również niewielkie przekąski.
Na pamiątkę ciekawej wycieczki można, w niedużym sklepiku położonym tuż koło baru, nabyć drobiazgi związane z Parkiem – kubki, zdjęcia, koszulki czy nawet egzotyczne karmniki dla ptaków.
'